تأثیر سایه‌انداز چهار گیاه مرتعی بر برخی پارامترهای کیفیت خاک

پوشش گیاهی مهم‌ترین عامل تاثیرگذار بر پایداری و تعادل اکوسیستم‌ها می‌باشد؛ بنابراین شناخت عواملی که باعث استقرار و پراکنش جوامع گیاهی می‌شوند و نیز تأثیر جوامع گیاهی بر ویژگی‌های اکوسیستم دارای اهمیت بالایی می‌باشد. هدف از این تحقیق بررسی تأثیر سایه‌انداز چهار گونه گیاه مرتعی کرقیچ (Hertia angustifolia (DC.) Kuntze)، مخلصه (Pyrethrum roseum)، گون سفید (Astragalus gossypinus Fischer.) و درمنه (Artemisia sieberi Besser) بر ویژگی‌های کیفی خاک بود. بدین منظور تحقیق حاضر در منطقه ساردوئیه شهرستان جیرفت انجام شد. نمونه‌برداری به صورت بلوک کاملاً تصادفی در قالب آزمون فاکتوریل انجام شد. نمونه‌برداری در سه نقطه از یک مرتع، در دو بخش از گیاه یعنی پای بوته تا لبه تاج پوشش و خارج از تاج پوشش در سه تکرار و تا عمق 30 سانتی‌متری از سطح برداشت شد که در مجموعه 72 نمونه گرفته شد. فاکتورهای مورد بررسی شامل آهک،  شوری (EC)، بافت خاک (شن، سیلت، رس)، تنفس میکروبی، pH، مقدار کربن آلی و آبگریزی خاک بودند. نتایج نشان داد کربن آلی، شوری و آبگریزی، در زیر سایه‌انداز به طور معنی‌داری بیشتر از خارج سایه‌انداز گیاهان مورد مطالعه بود (p<0/05). افزایش مقدار کربن آلی در زیر پوشش گیاهی می‌تواند به علت ریزش‌های برگی و همچنین تأثیر محیط ریزوسفر و در نتیجه افزایش تنفس و تجزیه میکروبی و متعاقب آن باعث تجمع بیشتر املاح و شوری بیشتر خاک باشد. از طرفی، به نظر می‌رسد که افزایش مقدار ماده آلی، موجب افزایش معنی‌دار آبگریزی خاک در زیر سایه‌انداز در مقایسه با خارج از آن شده است. کمتر بودن ذرات سیلت به عنوان حساس‌ترین جزء خاک به فرسایش و نیز زیاد بودن ذرات شن در خارج از سایه‌انداز در مقایسه با داخل آن می‌تواند ناشی از بیشتر بودن فرسایش بارانی به ویژه فرسایش ورقه‌ای در خارج از سایه‌انداز گیاهی باشد و به بیان دیگر می‌تواند نشان دهنده نقش مثبت آسمانه گیاه در پایداری بیشتر اکوسیستم خاک باشد.